چلنگری یا آهنگری محلی، هنر سنتی و اصیل ایرانی
ماماکالا
چلنگری چیست؟
چلنگری به معنای آهنگری سبک و محلی است و یک هنر و فعالیت خلاقانه است که در آن ابزارهای سبک‌وزنی مانند میخ‌های طویله، میخ سرکج، نیم‌ذرع بزازی، انبر و سیخ، سه‌پایه‌های آهنی، زنجیر و سیخانک، قلم، سنبه، منقل آهنی، چفت‌و‌ریزه، تملیک، اسکنه، مقار، درفش، جوالدوز و ابزارهای مشابه تولید می‌شدند که برای تولید ابزار و وسایل کشاورزی، دامداری، و محصولات تزیینی و کاربردی از فلزات استفاده می‌کند. چلنگری یکی از هنرهای سنتی و بسیار اصیل ایرانی است و همچنین در آن، با شکل دادن به فلزات با استفاده از حرارت، ابزارهای کشاورزی یا محصولات تزیینی تولید می‌شود. این هنر به عنوان آهنگری سنتی و آهنگری هنری شناخته می‌شود و در زمان‌های گذشته، برای ساخت ابزار و وسایل کاربردی استفاده می‌شد؛ اما امروزه، با پیشرفت صنعت کشاورزی و دامداری، هنرمندان این رشته بیشتر به ساخت محصولات تزیینی و کاربردی مثل پایه‌های گلدان، پارتیشن، و نرده‌های تزیینی می‌پردازند.
هنر چلنگری از کجا شروع شد؟
چلنگری یکی از فنون قدیمی و سنتی است. این هنر، از زمان های باستانی وجود داشته است، اما دقیقاً زمان آغاز آن را نمی‌توان به دقت تعیین کرد. احتمالاً از زمان کشف آهن توسط انسان‌ها، فرایند شکل‌دهی به فلزات و چلنگری آغاز شده است. ابزارهای کوچک فلزی که در بازوی ایران باستانی کشف شده‌اند، نشان از استفاده گسترده از این صنعت در گذشته دارند. چلنگری، یک وارث ارزشمند از تاریخ و فرهنگ ایران است. هنوز هم می‌توان در برخی از شهرها و روستاهای دورافتاده، کارگاه‌های چلنگری را پیدا کرد که افراد تلاشگری در آنها به هنر چلنگری اشتغال دارند. اما اگر این چلنگران حمایت نشوند و هنرشان به نسل‌های آینده منتقل نشود، این هنر به سراب مرگ تبدیل شده و به همراه سایر پیشه‌های باستانی، در گرفتار فراموشی خواهد افتاد، و این فراموشی، بخشی از فرهنگ و تاریخ گذشته را که تا به امروز زنده مانده است، به فراموشی سپرده خواهد شد.
پیشنهاد مقاله: چاپ سنتی در صنایع دستی، فرهنگ و هنر ایران
هنر چلنگری چه کاربردهای در گذشته داشت و در حال حاضر دارد؟
کاربردهای چلنگری شامل تولید و ساخت ابزارها و اشیاء فلزی متنوعی است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابزارهای کشاورزی و دامداری: شامل انواع میخ‌ها، نیم‌ذرع‌ها، انبرها و سایر ابزارهای لازم برای فعالیت‌های کشاورزی و دامداری می‌شود.
- محصولات تزیینی: چلنگران هنرمند می‌توانند محصولات تزیینی شیک و زیبا مانند پایه‌های گلدان، نرده‌های تزیینی و پارتیشن‌های فلزی را با استفاده از این هنر تولید کنند.
- ابزارهای کاربردی: شامل محصولاتی مانند جوالدوز، سنبه، منقل، چفت‌و‌ریزه و زنجیرهای مورد استفاده در حیطه‌های مختلف می‌شود.
- محصولات خانگی: برخی از چلنگران ممکن است به تولید محصولات خانگی مانند سینی‌ها، ظروف فلزی و دیگر وسایل خانگی مشغول باشند.
- محصولات هنری: برخی از هنرمندان چلنگری می‌توانند آثار هنری منحصر به فردی مانند مجسمه‌ها، تابلوهای فلزی و دیگر اشیاء هنری را با استفاده از این هنر خلق کنند.
با توجه به تنوع کاربردهای چلنگری، این هنر از زمان‌های قدیم در جامعه‌ها مورد استفاده قرار گرفته و همچنان هم از اهمیت بسزایی برخوردار است.
پیشنهاد مقاله: اهمیت بازاریابی و برندسازی در رشد محصولات صنایع دستی
ابزارهای چلنگری کدامند؟
کوره سنتی و فن:
کوره‌های سنتی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در فرایندهایی مانند پخت و پز، یا تولید محصولات متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. فن‌ها نیز برای ایجاد جریان هوا یا تهویه در محیط‌های مختلف استفاده می‌شوند.
موتور جوش:
این ابزار برای اتصال قطعات فلزی یا مواد مشابه از طریق جوش استفاده می‌شود. موتورهای جوش می‌توانند با استفاده از انرژی الکتریکی یا سایر منابع انرژی مانند گاز یا اکسی ژن استفاده شوند.
چرخ سنگ:
چرخ سنگ یک ابزار است که برای سنگ‌زنی، تیز کردن ابزارهای دستی و حتی ساختن اشیاء هنری از سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چکش‌ها:
چکش‌ها ابزارهای اساسی در صنایع ساختمانی، گله‌سازی، فلزکاری، یا حتی صنایع خلاقانه مانند نجاری و صفاکاری هستند. آنها برای اعمال فشار، تکانها و کوبیدن بر روی مواد مختلف استفاده می‌شوند.
قیچی آهن‌بر:
قیچی آهن‌بر برای برش و خمیدن فلزات استفاده می‌شود. این ابزار برای کارهای فلزکاری، ساخت و ساز و تعمیرات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سندان:
سندان یک ابزار معمول در صنایع ساختمانی است که برای حک و خمیدن فلزات، چوب و مواد دیگر استفاده می‌شود. این ابزار معمولاً دارای سطوح مختلفی است که برای کارهای مختلف به کار می‌رود، مانند حکاکی، قطع و خمیدن.
پیشنهاد مقاله: اثرات انقلاب صنعتی بر صنایع دستی و هنری ایران
روش ساخت ابزارهای مختلف با هنر چلنگری
فرایند ساخت ابزارهای فلزی به وسیله هنر چلنگری با استفاده از مراحل زیر انجام می‌شود:
آماده‌سازی مواد:
ابتدا فلزات به قطعات کوچک‌تر بریده شده و در آماده‌سازی برای فرایند بعدی قرار می‌گیرند.
نرم‌شدن فلز:
قطعات فلزی در کوره قرار می‌گیرند و در معرض حرارت زیاد قرار می‌گیرند تا به حالتی نرم و قابل تغییر شوند.
فرم‌دهی:
پس از نرم شدن فلز به حدی که بتوان به آن فرم دلخواه را داد، با استفاده از انبر مخصوص از داخل کوره خارج می‌شوند و بر روی سندان قرار می‌گیرند.
شکل‌دهی:
با استفاده از ضربات چکش بر روی فلز، آن را شکل مورد نظر را می‌دهند تا شکل دلخواه بر روی آن ایجاد شود.
تکرار عملیات:
در صورت عدم رسیدن فلز به شکل دلخواه، فرآیند را دوباره تکرار می‌کنند و فلز را مجدداً در کوره می‌گذارند تا اعمال گذشته را تکرار کنند. این مرحله ممکن است چندین بار تکرار شود تا فلز به شکل نهایی برسد.
آبدیده‌سازی:
در پایان، فلز را به یک باره در ظرفی حاوی آب فرو می‌برند تا استحکام فلز افزایش یابد و آن را آبدیده نمایند.
با استفاده از این روش، ابزارهای فلزی با شکل و استحکام مطلوب ساخته می‌شوند که برای مصارف مختلفی از جمله کشاورزی، صنعت و تزیینات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پیشنهاد مقاله: پوستین دوزی چیست؟ کاردبردها و نحوه نگهداری از آن
اهمیت حفظ فرهنگ باستانی در هنر چلنگری
حفظ تاریخ و هویت فرهنگی:
آثار هنری چلنگری، نه تنها نمایانگر زیبایی و جلوه‌ی هنری خاصی هستند، بلکه به عنوان یک نماد از تاریخ و هویت فرهنگی مردم ایران محسوب می‌شوند. این آثار به ارث برده شده از دوران باستان، به نسل‌های آینده پیام‌هایی درباره تاریخ، فرهنگ و هویت مردم ایران انتقال می‌دهند.
تقویت ارتباط با گذشته:
هنر چلنگری، مانند سایر هنرهای باستانی، ارتباطی مستقیم با گذشته و سنن قدیمی فرهنگی دارد. حفظ و تقویت این ارتباط با گذشته، به افزایش ارزش و ارتباطی عمیق‌تر با آثار باستانی کمک می‌کند.
منحصربه‌فردی فرهنگ ایرانی:
تکنیک‌های سنتی و خاصی که در هنر چلنگری به کار می‌رود، نشان از منحصربه‌فرد بودن فرهنگ ایرانی دارد. حفظ و توسعه این تکنیک‌ها، به نوعی حفظ و ارتقای هویت فرهنگی کشور کمک می‌کند.
ترویج هنر و صنایع دستی:
حفظ و حمایت از هنر چلنگری، به ترویج هنر و صنایع دستی در کشور کمک می‌کند. این هنر، به عنوان یکی از اصولی‌ترین صنایع دستی، اقتصاد محلی را تقویت می‌کند و از نظر اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی دارد.
با توجه به این موارد، حفظ و ارتقای هنر چلنگری به عنوان بخشی از فرهنگ باستانی ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی و ارتباط مردم با گذشته دارد.
پیشنهاد مقاله: تکنیک های نقاشی روی سفال از صفر تا صد
نتیجه گیری
در نتیجه، هنر چلنگری به عنوان یکی از پیشینه‌های باستانی و مهم فرهنگ ایران، نقش بسیار مهمی در حفظ و ارتقای هویت فرهنگی و هنری کشور دارد. این هنر نه تنها نمایانگر زیبایی و دقت فنی است، بلکه نمادی از تاریخ و ارزش‌های فرهنگی و هنری مردم ایران محسوب می‌شود. با حفظ و ترویج هنر چلنگری، ارتباط میان نسل‌های مختلف به گذشته تقویت می‌شود و فرصتی برای ارائه و به ارث بردن ارزش‌ها و تجلیل از هنرمندان و صنعتگران چلنگری باستانی فراهم می‌شود. در نتیجه، حفظ و توسعه هنر چلنگری به عنوان یکی از غنای فرهنگی کشور، برای حفظ هویت و تاریخ فرهنگی ایران بسیار حیاتی و ضروری است.
پیشنهاد مقاله: خرید سینی چوبی شیک و فانتزی برای کادو و هدیه
مطالب مرتبط
اهمیت و نحوه بسته بندی در صنایع دستی
تاریخچه بسته بندی از زمان‌های دور، بسته بندی برای حفاظت کالاها مورد استفاده بوده و
ماماکالا
پاپیه ماشه یا خمیر کاغذ چیست؟ انواع آن و کاربردها
تعریف پاپیه ماشه پاپیه ماشه یکی از صنایع دستی است که به معنای کاغذ جویده یا کاغذی که از
ماماکالا
پوستین دوزی چیست؟ کاردبردها و نحوه نگهداری از آن
پوستین چیست؟ پوستین به لباسی اطلاق می‌شود که به طور کامل یا بخش عمده‌ای از آن از پوست
