دانستنی های هنر آبگینه و شیشه گری
ماماکالا
تعریف آبگینه
آبگینه (شیشه) جسمی جامد غیر حاجب ماوراء که از ذوب سنگ آتش زنه (چخماق) با قلیا (ملح القلی) به دست می‌آید.
تاریخچه آبگینه
تاریخچه شیشه‌سازی به حداقل ۳۶۰۰ سال پیش در بین‌النهرین بازمی‌گردد. با این حال، برخی از باستان‌شناسان ادعا می‌کنند که آنها ممکن است کپی‌هایی از اشیاء شیشه‌ای را از مصر تهیه کرده باشند. سایر شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که اولین شیشه واقعی در شمال سوریه، بین‌النهرین یا مصر ساخته شده‌است.
پیشنهاد مقاله: اهمیت بازاریابی و برندسازی در رشد محصولات صنایع دستی
اولین اشیاء شیشه‌ای شناخته شده، در اواسط ۲۰۰۰ قبل از میلاد، مهره‌هایی بودند که احتمالاً در ابتدا به عنوان محصولات جانبی تصادفی فلزکاری (سرباره) یا در طی تولید فایانس، یک ماده جلای شیشه‌ای ساخته شده با فرآیندی مشابه لعاب دادن ساخته شده‌اند. محصولات شیشه‌ای تا قبل از فروپاشی عصر برنز، کالای لوکس محسوب می‌شدند.
انواع روشهای شیشه گری
با توجه به تاریخچه بسیار طولانی هنر شیشه‌گری در جهان، انواع مختلفی از روشهای تولید در شیشه‌گری به کار گرفته می‌شود. هر یک از این روش‌ها ویژگی‌ها و مزایای منحصر به فردی دارند که تولید شیشه‌های متنوع و زیبا را فراهم می‌کنند. در ادامه به معرفی دو روش اصلی این هنر می‌پردازیم.
شیشه‌گری فوتی
روش فوتی در هنر شیشه‌گری، فرآیندی است که در آن هنرمند نفس خود را در شیشه دمیده و از آن برای ایجاد شکل و طرح در شیشه استفاده می‌کند. این فرآیند معمولاً پس از مراحل اصلی شیشه‌گری مانند ذوب سیلیس انجام می‌شود. روش فوتی نیز دو زیرمجموعه دارد:
فوتی آزاد
در این روش، شیشه‌گر پس از ذوب کردن سیلیس به لوله دم، شیشه را دمیده و حباب‌های هوا درون شیشه ایجاد می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای مخصوص، شکل حباب‌ها و شیشه را تغییر می‌دهد.
پیشنهاد مقاله: اهمیت و نحوه بسته بندی در صنایع دستی
فوتی قالبی
در این روش، شیشه‌گر شیشه ذوب شده را همراه با لوله دم داخل قالب قرار می‌دهد و سپس با دمیدن درون شیشه، شکل قالب را به شیشه می‌بخشد.
شیشه‌گری پرسی
یکی از روشهای دیگر در هنر شیشه‌گری، روش پرسی است. در این روش، شیشه‌گر پس از ذوب کردن سیلیس، آن را درون قالب پرس می‌کند و از لوله دم جدا می‌کند. سپس با وارد کردن فشار هوا به داخل قالب پرس، شکل نهایی شیشه را به دست می‌آورد.
ابزارهای هنر شیشه‌گری
در هنر شیشه‌گری، مانند سایر هنرها، از ابزارهای خاصی استفاده می‌شود که باید مقاوم به دمای بالا باشند. این ابزارها معمولاً از جنس فلزی یا چوبی هستند. در زیر با برخی از این ابزارها آشنا می‌شویم:
پیشنهاد مقاله: اثرات انقلاب صنعتی بر صنایع دستی و هنری ایران
لوله دم:
لوله‌ای توخالی و فلزی که شیشه ذوب شده را در آن قرار می‌دهند. شیشه‌گر در این لوله، شیشه مذاب را فرم می‌دهد. این لوله ممکن است در روش‌هایی مانند روش فوتی-قالبی برای جابه‌جایی شیشه استفاده شود.
انبر:
این ابزار شباهت زیادی به انبرهای استفاده شده در صنایع دیگر دارد. در هنر شیشه‌گری برای شکل دادن به شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قاشق:
یکی از وسایل مهم در هنر شیشه‌گری که عموماً از چوب ساخته شده است. قاشق به یکنواخت کردن ضخامت شیشه کمک می‌کند و لازم است که هنگام استفاده از آن، مداوماً خیس باشد.
تیغ:
تیغ، مانند چاقوهای عادی، برای بریدن و یا خشک کردن محل جداسازی در هنر شیشه‌گری استفاده می‌شود.
قیچی:
این ابزار که شبیه به قیچی‌های عادی است، برای بریدن بار اضافی از شیشه و جدا کردن قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیشنهاد مقاله: پوستین دوزی چیست؟ کاردبردها و نحوه نگهداری از آن
تخته:
ابزاری که برای تغییر شکل گوشه‌ها و ظروف شیشه‌ای به کار می‌رود. تخته معمولاً با جنس چوبی تهیه می‌شود و باید مداوماً خیس باشد.
قالب تخته:
این قالب که از چوب تهیه می‌شود، از دو تخته چوبی تشکیل شده است و برای کنترل و شکل‌دهی به ظروف شیشه‌ای استفاده می‌شود.
انواع روشهای تزئین شیشه
تزیین آثار شیشه‌ای میتواند با دو روش: همزمان با فرآیند ساخت یا پس از آن انجام شود:
الف) تزیین همزمان با ساخت
در این روش، انواع مختلفی از تزیینات در مراحل برداشت بار دوم و یا پس از آن، اعمال می‌شود. این شامل چندین فرآیند می‌شود مانند چند پوسته‌کردن، تولید شیشه‌های رنگارنگ، ترکیب شیشه با فلز، و آبگزکردن.
پیشنهاد مقاله: پته دوزی چیست؟ چه کاربردهایی دارد؟ + روش ها و الگوها
چند پوسته‌کردن شیشه
برای اجرای این روش، شیشه مذاب رنگی و مورد نظر باید یکبار از قالب برداشته شود و بعد از سرد شدن، مرحله بعدی از مذاب رنگی را بر روی شیشه قبلی اعمال کنیم.
شیشه رنگارنگ
هنگامی که شیشه‌های رنگی را بر روی گوی دوم می‌گذارید و آنها را به صورت خطی بر گوی دوم به شکل خاصی قرار می‌دهید، سپس آنها را دمیده و به شکل دلخواه تبدیل می‌کنید، شیء ساخته شده رنگارنگ خواهد بود.
همچنین، می‌توان با اضافه کردن مواد مذاب رنگی بر روی شیء شکل یافته، نقوشی را ایجاد کرد و یا با استفاده از همین روش، اجزایی مانند دسته و لوله را با استفاده از رنگ‌های دیگر ساخت.
تلفیق شیشه و فلز
در این شیوه مذاب شیشه درون آرایه‌های فلزی دمیده می‌شود.
آبگز کردن
پس از ایجاد شکل در شیشه و قبل از سرد شدن کامل، برای مدتی آن را در آب سرد غوطه می‌زنند و سپس دوباره شیشه را در مقابل کوره قرار می‌دهند تا ترک‌هایی که از تغییر حرارت در شیشه ایجاد شده‌اند، با یکدیگر متصل شوند.
پیشنهاد مقاله: پاپیه ماشه یا خمیر کاغذ چیست؟ انواع آن و کاربردها
ب) تزیین پس از ساخت
در این روش، پس از ساخت شیشه و سرد شدن آن، تزیینات به روشهای زیر انجام می‌شود:
مات کردن شیشه
برای مات کردن بدنه شیشه، می‌توان از مواد شیمیایی استفاده کرد که سطح آن را مقداری حل کنند. یکی از بهترین مواد برای این کار اسید فلوریدریک است. همچنین امروزه از روش شن‌پاشی و غلتاندن در پودر نیز برای مات کردن شیشه استفاده می‌شود.
نقاشی روی شیشه
با استفاده از پودر نرم اکسید‌های رنگی (لعاب) روی شیشه ساخته شده را نقاشی کرده و سپس با حرارت ۴۵۰ تا ۵۵۰ درجه سانتیگراد در کوره رنگ‌ها پخته و ثابت می‌شوند.
تراش شیشه
بر روی سطوح شیشه با استفاده از چرخ‌های تراش نقش‌های متفاوت خط ایجاد می‌کنند
پیشنهاد مقاله: همه چیز در مورد پارچه های زربفت و زری بافی
کاربرد و کارکردهای هنر آبگینه
شیشه گری و هنر شیشه دارای کاربردها و کارکردهای متعددی هستند که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- تزیین و زینت: یکی از کاربردهای اصلی شیشه گری و هنر شیشه، تزیین و زینت اشیاء مختلف است. این هنرمندی به وسیله ایجاد طرح‌ها، نقوش، و شکل‌های مختلف بر روی شیشه، میتواند سطوح شیشه‌ای را زیبا و جذاب کند. از جمله مواردی که با هنر شیشه انجام می‌شود، تزیین آینه‌ها، لوازم آشپزخانه، لامپ‌ها، و ظروف شیشه‌ای مختلف می‌باشد.
- معماری: شیشه گری و هنر شیشه در صنعت ساختمان و معماری نیز کاربرد فراوانی دارند. از شیشه‌های طراحی شده با هنر شیشه می‌توان برای ساخت پنجره‌ها، درب‌ها، دیوارهای شیشه‌ای، پوشش‌های مبلمان، و حتی ساخت ساختمان‌های شیشه‌ای مدرن استفاده کرد. این استفاده از شیشه‌ها به طرح‌ها و نقوش متنوع و جذاب آنها، زیبایی و شکوه بیشتری به محیط‌ها می‌بخشد.
- اشیاء هنری و تزیینی: شیشه گری به عنوان یک هنر زیبا و خلاقانه، میتواند به ساخت اشیاء هنری و تزیینی کمک کند. از جمله اشیاء هنری که با استفاده از شیشه گری ایجاد می‌شوند، آثار هنری تزیینی، آویزهای شیشه‌ای، جواهرات شیشه‌ای، و آثار هنری تزیینی دیگر می‌باشد. این اشیاء هنری می‌توانند به عنوان تزیینات داخلی یا هدایای خاص برای دیگران مورد استفاده قرار گیرند.
- ظروف غذایی: شیشه گری به عنوان یک روش زیبایی و هنری میتواند در ظروف غذایی نیز کاربرد داشته باشد. از جمله کاربردهای شیشه گری در این حوزه می‌توان به ساخت ظروف غذایی شیشه‌ای مثل بطری‌ها، ظروف سفره‌ای، لیوان‌ها، و دیگر وسایل مورد استفاده در صنایع غذایی اشاره کرد که با طرح‌ها و نقوش خاص شیشه گری شده، زیبا و جذاب می‌شوند.
پیشنهاد مقاله: تکنیک های نقاشی روی سفال از صفر تا صد
رنگ در هنر آبگینه
شیشه‌های رنگی، از گذشته تا امروز، یکی از اصلی‌ترین محصولات هنر شیشه‌گری بوده‌اند. برای ایجاد رنگ در هنر شیشه‌گری، از پودرهای اکسید فلزها استفاده می‌شود که باید به مقدار مناسب با شیشه مذاب مخلوط شوند. در زیر، با برخی از این اکسیدها و رنگ‌هایی که به شیشه می‌بخشند، آشنا خواهیم شد:
- رنگ سبز: این رنگ با استفاده از ترکیب پودر آهن و بی‌کرمات در هنر شیشه‌گری ایجاد می‌شود.
- رنگ آبی: برای به وجود آوردن رنگ آبی لاجوردی در هنر شیشه‌گری، از اکسید کبالت استفاده می‌شود.
- رنگ قرمز: این رنگ زیبا با استفاده از سلینیوم یا اکسید مس در شیشه به وجود می‌آید.
- رنگ بنفش: یکی از رنگ‌های خاص شیشه، رنگ بنفش است که با اضافه کردن ترکیب بی‌اکسید منگنز و کبالت به شیشه، به وجود می‌آید.
- رنگ قهوه‌ای: برای ایجاد رنگ قهوه‌ای در شیشه، از ترکیب پیریت، گوگرد و ذغال چوب استفاده می‌شود.
پیشنهاد مقاله: قیمت خرید انواع سینی چوبی جدید (تکی و عمده)
هنر آبگینه و تأثیرات آن در توسعه فرهنگ و هنر
هنر آبگینه به عنوان یکی از فنون قدیمی و زیبای هنر شیشه‌ای، تأثیرات بسیاری در توسعه فرهنگ و هنر داشته است. در زیر به برخی از این تأثیرات اشاره خواهم کرد:
حفظ و ارتقاء هنر:
هنر آبگینه به عنوان یکی از تکنیک‌های و کارهای هنری در بسیاری از فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلف وجود دارد. این هنر، به نوعی بازتاب فرهنگ، تاریخ، و زندگی مردمان محلی در طرح‌ها و نقوش خود دارد و از این رو به حفظ و ارتقاء هنر و ارزش‌های فرهنگی آنها کمک می‌کند.
ایجاد ارتباطات فرهنگی:
هنر آبگینه، یک زبان بین‌المللی بی‌کلام است که افراد از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف را به هم نزدیک‌تر می‌کند. طرح‌ها و نقوش شیشه‌ای که با هنر آبگینه ایجاد می‌شوند، می‌توانند ارتباطات فرهنگی و هنری را بین مردمان جهان برقرار کنند و به اشتراک گذاری ارزش‌ها و تجربیات فرهنگی مختلف کمک کنند.
پیشنهاد مقاله: نکات مهم هنگام خرید سینی چوبی جدید
ارتقاء هنر و طراحی:
هنر آبگینه، یکی از روشهای خلاقانه و هنری در زمینه طراحی و زیباسازی است. این هنر به هنرمندان امکان می‌دهد تا با استفاده از شیشه و فنون آبگینه، طرح‌ها و اثراتی منحصر به فرد ایجاد کنند که میتواند به ارتقاء هنر و طراحی در جامعه کمک کند.
تحریک خلاقیت و نوآوری:
هنر آبگینه، محیطی خلاقانه و پر از چالش برای هنرمندان است. این هنر، امکان استفاده از رنگ‌ها، الگوها، و فنون مختلف در زمینه طراحی و زیباسازی را فراهم می‌کند و به هنرمندان امکان می‌دهد تا خلاقیت و نوآوری خود را در ایجاد آثار جدید به اثبات برسانند.
ترویج هنر و فرهنگ:
هنر آبگینه با ایجاد آثار زیبا و جذاب، به ترویج هنر و فرهنگ کمک می‌کند. آثار زیبای هنر آبگینه می‌توانند مردم را به هنر جذب کنند و آنها را به تأمل و تفکر درباره مسائل هنری و فرهنگی تشویق کنند. از این رو، هنر آبگینه میتواند به توسعه هنر و فرهنگ در جامعه کمک کند.
پیشنهاد مقاله: خرید سینی چوبی شیک و فانتزی برای کادو و هدیه
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی
هنر آبگینه، تأثیرات گسترده‌ای در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی دارد که به شکل زیر قابل بررسی است:
ارتباط و انسجام اجتماعی:
هنر آبگینه، به عنوان یک فعالیت هنری جمعی، افراد را با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کند و اجتماعیت را تقویت می‌کند. این هنر فرصتی را برای همکاری و همبستگی افراد در فرآیند طراحی و اجرای آثار هنری فراهم می‌کند که این ارتباطات میتواند انسجام اجتماعی را بهبود بخشد.
حفظ و ارتقاء فرهنگ:
هنر آبگینه، از نمادها، الگوها و نقوش مختلف فرهنگی استفاده می‌کند که به حفظ و ارتقاء فرهنگ و هویت مردم کمک می‌کند. این هنر امکان برجسته ساختن ارزش‌ها، تاریخچه و زندگی فرهنگی را فراهم می‌کند و از این راه، ارتباط نزدیکی با سنت‌ها و میراث‌های فرهنگی ایجاد می‌کند.
پیشنهاد مقاله: نکات جالب درباره ظروف و وسایل چوبی
انعکاس مسائل اجتماعی:
هنر آبگینه میتواند به عنوان یک رسانه هنری برای انعکاس مسائل اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد. طراحی آثاری با موضوعات متنوعی مانند حقوق بشر، تنوع فرهنگی، زندگی شهری و … ، به افراد فرصت می‌دهد تا در مورد این مسائل به تأمل و تفکر بپردازند و بحث‌های اجتماعی را مطرح کنند.
ایجاد ارتباطات بین فرهنگی:
هنر آبگینه میتواند به عنوان یک پل ارتباطی بین فرهنگ‌های مختلف عمل کند. با استفاده از موضوعات و نمادهای فرهنگی متنوع در آثار هنری، این هنر افراد را به تعامل و تبادل فرهنگی دعوت می‌کند و به تقویت ارتباطات بین فرهنگی کمک می‌کند.
به طور کلی، هنر آبگینه نقش مهمی در تقویت ارتباطات اجتماعی، حفظ فرهنگ، و ایجاد آگاهی از مسائل فرهنگی و اجتماعی دارد که باعث توسعه و پیشرفت جامعه می‌شود.
نتیجه گیری
هنر شیشه‌گری به عنوان یکی از فنون زیبایی که از قدیمی‌ترین زمان‌ها تا به امروز وجود دارد، نقش بسیار مهمی در جامعه و فرهنگ دارد. این هنر از زیبایی و شفافیت شیشه برای ایجاد آثار هنری منحصر به فرد استفاده می‌کند و توانایی خلق آثاری با تنوع فراوان از نظر شکل، رنگ، و الگو را داراست.
با استفاده از فنون مختلف شیشه‌گری، هنرمندان می‌توانند آثاری را ایجاد کنند که علاوه بر جلب توجه و زیبایی، احساسات و افکار عمیق‌تری را به بیننده منتقل کنند. همچنین، هنر شیشه‌گری ارتباطی نزدیک با فرهنگ و تاریخ دارد و میتواند به حفظ و ارتقاء میراث‌های فرهنگی کمک کند.
با توجه به همه این نکات، هنر شیشه‌گری نه تنها یک فعالیت هنری است، بلکه یک رسانه برای ارتباط، انتقال احساسات و افکار، و حفظ فرهنگ و هویت فردی و جمعی می‌باشد.
مشاهده لیست کامل مقالات آموزشی ماماکالا
مطالب مرتبط
اهمیت و نحوه بسته بندی در صنایع دستی
تاریخچه بسته بندی از زمان‌های دور، بسته بندی برای حفاظت کالاها مورد استفاده بوده و
ماماکالا
اثرات انقلاب صنعتی بر صنایع دستی و هنری ایران
تاثیر انقلاب صنعتی بر صنایع دستی انقلاب صنعتی، که به عنوان انقلاب صنعتی اول نیز شناخته
ماماکالا
پته دوزی چیست؟ چه کاربردهایی دارد؟ + روش ها و الگوها
پته چیست؟ پته، به دوخت‌هایی از نوع گل و بته بر روی پارچه‌های کرکی اطلاق می‌شود. این نوع
دیدگاهتان را بنویسید